“Today’s problems are yesterday’s solutions”
Heb je weleens gehoord van het woord paradigma?
- Paradigma’s zijn denkkaders waarbinnen wetenschappers doorgaans zelf zijn onderwezen en mee verweven zijn geraakt.
- Een paradigma is te omschrijven als een samenhangend stelsel van waarden en normen die een denkkader vormen, van waaruit de ‘werkelijkheid’ geanalyseerd en benaderd wordt.
Gevaar van paradigma’s
Een gevaar wat daarin schuilgaat, is dat langer bestaande paradigma’s vaak niet eens meer als een bewust denkkader worden ervaren. Die worden gewoon als vanzelfsprekend gezien. Herken je de uitspraak: “zo doen wij dat hier, zo hebben we dat altijd al gedaan?“ Dit is een goed voorbeeld van een denkkader, al langer steunend op waarden en normen, dat ongetwijfeld ooit eens heeft gefunctioneerd.
Paradigma’s in het bedrijfsleven
Joel Barker was de eerste persoon die het paradigmadenken verder populariseerde en ging toepassen in het bedrijfsleven. Hij begon hiermee in 1975, nadat hij een jaar had gewerkt met visionaire denkers in Europa en Amerika. Hij kwam erachter dat het paradigmadenken, dat in die tijd alleen in het kader van wetenschappelijke discussies werd gebruikt, een werkbaar kader was op alle gebieden van menselijk gedrag. Barker omschrijft een paradigma als een mentaal model, dat twee dingen doet:
- Het stelt perceptuele grenzen vast (wat kan ik zien en wat kan ik niet waarnemen op basis van mijn denken)
- Het laat je zien hoe je een probleem oplost binnen die grenzen.
Het tweede punt ‘hoe je een probleem oplost binnen de bestaande grenzen’ biedt juist een paradigmatische basis voor de uitspraak “today’s problems are yesterday’s solutions”.
Mislukkingen
De oplossingen van existentiële problemen die worden uitgedokterd op basis van de toen geaccepteerde paradigma’s leiden op de langere termijn vrijwel alle tot mislukking. Dit omdat er bijna altijd een verschil ontstaat met een veranderende omgeving. Daar zijn twee oorzaken voor aan te geven:
- De oplossingen zelf leiden tot veranderingen in de omgeving. De oplossingen worden vanuit bepaalde paradigma’s geformuleerd. Maar de oplossingen dragen zelf weer bij aan het complexer maken van de wereld.
- De oplossingen hebben onvoorziene bijeffecten die vanuit de toen geldende paradigma’s niet konden worden waargenomen. Er ontstaan nieuwe problemen, waardoor de oplossingen van ‘gisteren’ niet meer voldoen. Een nieuwe set paradigma’s is nodig en de cyclus begint opnieuw. Zo ontstaat een paradigma-ontwikkeling!
Is de toekomst te voorspellen met Spiral Dynamics?
Zijn er algemene categorieën paradigma’s te onderscheiden die uit elkaar voortvloeien? Zit daar een bepaalde lijn in? Kunnen er wellicht nieuwe soorten paradigma’s worden voorspeld op de verschillende terreinen waarop het menselijk gedrag zich afspeelt? Zijn de volgende paradigma’s dan toch te voorspellen aan de hand van de oude? Paradigma’s worden onder andere geleid door verschillende waarden en normen die mensen hanteren. Waarden zijn richtinggevende criteria voor gedrag.
In Spiral Dynamics worden verschillende soorten waarden onderscheiden:
- Oppervlaktewaarden
Gaan over de dingen die het meest zichtbaar zijn zoals kleding- codes en rituelen - Verborgen waarden
Gaan over de ideeën, overtuigingen die daaronder zitten. Een eerste antwoord op de vraag: “Wat maakt dat je bijvoorbeeld die bepaalde kledingcode hanteert?” - De dieptewaarden
Deze kun je zien als iets in een persoon of entiteit dat een bepaald soort verborgen waarden aantrekt. Datgene wat min of meer richtinggevend is voor zeer grote delen van je persoonlijke manifestatie in een bepaald tijdsgewricht en de context waarin je leeft.
Omdat ze zo diep zitten, zijn ze dus ook het minst zichtbaar. Soms kunnen de oppervlakte-waarden wel hetzelfde zijn maar komen ze vanuit verschillende dieptewaarden. Twee verschillende personen kunnen dan hetzelfde zeggen en doen, maar vanuit heel andere drijfveren. Zo ook kan dat het geval zijn in een bedrijf. Dat geeft chaos en verdeeldheid. Met analyse modellen van Spiral Dynamics wijzen de neuzen weer dezelfde kant op.
Hebben mijn tips je geholpen en wil je meer weten? Stuur mij een bericht of lees hier verder.
Hartelijke groet, Vace.
AmstelLink is een onderdeel van ACTmaatwerktraining.nl
